Χ. Γαμβρούδης: «Η αποκατάσταση του ΧΥΤΑ Κω δεν είναι απλώς έργο, είναι αλλαγή νοοτροπίας»

Η αποκατάσταση του ΧΥΤΑ Κω βρίσκεται πλέον σε προχωρημένο στάδιο, σηματοδοτώντας το τέλος μιας μακροχρόνιας περιβαλλοντικής πληγής για το νησί. Ο Φορέας Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων Νοτίου Αιγαίου (ΦΟΔΣΑ) έχει αναλάβει τη διαχείριση και την πλήρη αναβάθμιση της εγκατάστασης, εφαρμόζοντας σύγχρονες πρακτικές και αυστηρά περιβαλλοντικά πρότυπα.Ο Γενικός Διευθυντής του ΦΟΔΣΑ Νοτίου Αιγαίου,Χρήστος Γαμβρούδης, μιλά στο kosinaction.gr για την πορεία του έργου, τις κρίσιμες παρεμβάσεις μετά την πυρκαγιά του 2024, τις νέες τεχνολογικές υποδομές που υλοποιούνται, αλλά και για το όραμα μιας βιώσιμης, κυκλικής διαχείρισης απορριμμάτων σε όλο το Νότιο Αιγαίο.

Η ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

1. Κύριε Γαμβρούδη, πού βρίσκεται σήμερα το έργο αποκατάστασης του ΧΥΤΑ Κω και ποια είναι τα βασικά στάδια που έχουν ήδη ολοκληρωθεί;

Στην Κω, οι εργασίες αποκατάστασης του ΧΥΤΑ προχωρούν με ταχύ ρυθμό και απόλυτη συνέπεια, οδηγώντας σταδιακά στο οριστικό τέλος μιας μακροχρόνιας περιβαλλοντικής πληγής για το νησί. Ο Φορέας Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (ΦΟΔΣΑ) Νοτίου Αιγαίου ανέλαβε τη διαχείριση του ΧΥΤΑ στις 3 Σεπτεμβρίου 2024, με βασικό στόχο την πλήρη αποκατάσταση, αναβάθμιση και ασφαλή λειτουργία της εγκατάστασης.
Από την πρώτη στιγμή τέθηκαν σε εφαρμογή αναγκαία μέτρα για τη διασφάλιση της συνεχούς και ομαλής λειτουργίας όλων των υποδομών του ΧΥΤΑ, με απόλυτο σεβασμό στους περιβαλλοντικούς κανόνες και στις τεχνικές προδιαγραφές που διέπουν τη λειτουργία ενός σύγχρονου Χώρου Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων. Η λειτουργία τέτοιων εγκαταστάσεων απαιτεί αυστηρή τήρηση κανόνων ασφάλειας και ορθής διαχείρισης, ώστε να προλαμβάνονται τυχόν επιπτώσεις στο περιβάλλον και στη δημόσια υγεία.
Το έργο αποκατάστασης του ΧΥΤΑ Κω, που κρίθηκε αναγκαίο μετά την πυρκαγιά του 2024, βρίσκεται σήμερα σε προχωρημένο στάδιο υλοποίησης και αναμένεται να ολοκληρωθεί μέσα στους επόμενους τρεις μήνες. Ήδη έχει ολοκληρωθεί η απομάκρυνση και η ασφαλής διαχείριση των απορριμμάτων που είχαν αποτεθεί μετά τη φωτιά, καθώς και οι εργασίες καθαρισμού και προετοιμασίας των κυττάρων. Παράλληλα, έχει προχωρήσει σημαντικά η τεχνική αναδιαμόρφωση του χώρου, ενώ αυτή την περίοδο εκτελούνται εργασίες απομάκρυνσης των καμένων και τοποθέτησης νέων στεγανωτικών συστημάτων (μεμβρανών), που αποτελούν το πλέον κρίσιμο στάδιο για την πλήρη περιβαλλοντική θωράκιση του ΧΥΤΑ.

2. Η αντικατάσταση των καμένων μεμβρανών ήταν μια κρίσιμη παρέμβαση. Μπορείτε να μας εξηγήσετε τη σημασία της για την ασφάλεια και τη λειτουργικότητα του χώρου;

Η αντικατάσταση των καμένων μεμβρανών αποτελεί καθοριστικής σημασίας παρέμβαση, καθώς αυτές αποτελούν το βασικό στοιχείο στεγάνωσης του ΧΥΤΑ, εμποδίζοντας τη διαρροή στραγγισμάτων στο υπέδαφος. Με την πλήρη αντικατάσταση και την αναβάθμιση του συστήματος στεγάνωσης, εξασφαλίζεται η απόλυτη περιβαλλοντική ασφάλεια του χώρου και αποτρέπονται μελλοντικοί κίνδυνοι ρύπανσης.

3. Πέρα από τις εργασίες αποκατάστασης του χώρου από την πυρκαγιά της 1ης Ιουλίου 2024, ποια άλλα συνοδά έργα εκτελούνται αυτή τη στιγμή και τι αλλάζει στην περιβαλλοντική εικόνα του ΧΥΤΑ;

Ο ΦΟΔΣΑ Νοτίου Αιγαίου, από την πρώτη ημέρα, ξεκίνησε εντατικές εργασίες για την αποκατάσταση του ΧΥΤΑ Κω, υλοποιώντας ένα ολοκληρωμένο σχέδιο παρεμβάσεων. Στο πλαίσιο αυτό εφαρμόστηκαν αυστηροί κανόνες και κανονισμοί για την ομαλή και εύρυθμη λειτουργία της εγκατάστασης, καθώς και περιβαλλοντικά μέτρα που βασίζονται στην ευρωπαϊκή και εθνική νομοθεσία για τη διαχείριση στερεών αποβλήτων. Παράλληλα, πραγματοποιήθηκε εκτεταμένη συντήρηση και αναβάθμιση των μηχανημάτων και των υποδομών, ενώ συγκροτήθηκε πλήρης φάκελος αδειοδότησης με όλα τα απαιτούμενα δικαιολογητικά, μελέτες και εγκρίσεις. Επιπλέον, θεσπίστηκε ένα σύστημα συνεχούς συλλογής και ανάλυσης δεδομένων, με στόχο την αποτελεσματική περιβαλλοντική παρακολούθηση και τον έγκαιρο εντοπισμό τυχόν αποκλίσεων, ώστε να εφαρμόζονται προληπτικά και διορθωτικά μέτρα που διασφαλίζουν ότι η λειτουργία του ΧΥΤΑ δεν προκαλεί ρύπανση ή περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Ιδιαίτερης σημασίας είναι και η εγκατάσταση σύγχρονης μονάδας αντίστροφης όσμωσης για την επεξεργασία των στραγγισμάτων, η οποία εγγυάται την πλήρη προστασία των υπόγειων υδάτων. Οι παρεμβάσεις αυτές αλλάζουν ριζικά την περιβαλλοντική εικόνα του χώρου, μετατρέποντάς τον σε μια απολύτως ελεγχόμενη, ασφαλή και τεχνολογικά αναβαθμισμένη εγκατάσταση.

4. Πώς διασφαλίζεται ότι τα απορρίμματα που είχαν εναποτεθεί μετά τη φωτιά μεταφέρονται με ασφάλεια και χωρίς νέους κινδύνους για το περιβάλλον;

Τα απορρίμματα που είχαν εναποτεθεί μετά τη φωτιά απομακρύνθηκαν και μεταφέρθηκαν σε συγκεκριμένες θέσεις, με πλήρη εφαρμογή όλων των πρωτοκόλλων ασφάλειας, τόσο για το περιβάλλον όσο και για τη διασφάλιση της υγείας και της ασφάλειας του προσωπικού που συμμετείχε στις εργασίες. Κατά τη διαδικασία μεταφοράς εφαρμόστηκαν αυστηρά μέτρα προστασίας, περιορισμού της σκόνης και των οσμών, ενώ παράλληλα έγινε επανεπίχωση με κατάλληλα υλικά, ώστε να αποκλειστεί οποιοσδήποτε κίνδυνος διαρροών, ανάφλεξης ή επιβάρυνσης του χώρου. Η συνολική διαδικασία αποτέλεσε πρότυπο εφαρμογής καλών πρακτικών για τη διαχείριση αποβλήτων σε περιπτώσεις έκτακτων συμβάντων.

5. Η φωτιά στον ΧΥΤΑ ανέδειξε χρόνια προβλήματα διαχείρισης. Θεωρείτε ότι η αποκατάσταση αυτή σηματοδοτεί μια ουσιαστική αλλαγή νοοτροπίας και λειτουργίας;

Αναμφίβολα, η φωτιά ανέδειξε διαχρονικές αδυναμίες στη διαχείριση των απορριμμάτων. Η σημερινή αποκατάσταση όμως σηματοδοτεί μια ριζική αλλαγή: υιοθετούνται πλέον σύγχρονα πρότυπα λειτουργίας, αυστηροί κανόνες ελέγχου και διαρκής παρακολούθηση. Είναι ένα έργο που δεν αποκαθιστά απλώς μια ζημιά, αλλά θέτει τις βάσεις για ένα νέο μοντέλο βιώσιμης διαχείρισης.

6. Πόσος είναι ο συνολικός προϋπολογισμός του έργου και από ποιες πηγές χρηματοδοτείται;

Ο συνολικός προϋπολογισμός του έργου ανέρχεται σε 1.062.829,15 € πλέον ΦΠΑ και χρηματοδοτείται από ίδιους πόρους του ΦΟΔΣΑ Νοτίου Αιγαίου Α.Ε και συγκεκριμένα από τον Κ.Α 61.95 που αφορά Δαπάνες υποστηρικτικών υπηρεσιών σε Δήμους μέλη.

7. Ποιά είναι τα επόμενα βήματα του ΦοΔΣΑ για τη βελτίωση των υποδομών διαχείρισης απορριμμάτων στην Κω και γενικότερα στο Νότιο Αιγαίο;

Τα επόμενα βήματα του ΦοΔΣΑ Νοτίου Αιγαίου εστιάζουν στη συνολική αναβάθμιση του δικτύου υποδομών διαχείρισης απορριμμάτων, με έμφαση τόσο στην Κω όσο και στα υπόλοιπα νησιά της Περιφέρειας.
Στην Κω, προτεραιότητα αποτελεί η ολοκλήρωση του έργου των Μονάδων Ολοκληρωμένης Ανακύκλωσης και Ανάκτησης Αποβλήτων (ΜΑΑα) ένα έργο στρατηγικής σημασίας που θα αλλάξει ριζικά το τοπίο στη διαχείριση των απορριμμάτων στο νησί της Κω.
Οι Μονάδες αυτές θα περιλαμβάνουν σύγχρονες εγκαταστάσεις μηχανικής διαλογής, ανάκτησης ανακυκλώσιμων υλικών, κομποστοποίησης βιοαποβλήτων και επεξεργασίας υπολειμμάτων, ώστε να μειώνεται στο ελάχιστο το ποσοστό των αποβλήτων που οδηγούνται προς ταφή. Με αυτόν τον τρόπο, η λειτουργία τους θα συμβάλει ουσιαστικά στην επίτευξη των στόχων που θέτει η Ευρωπαϊκή Ένωση για τη μείωση της ταφής και την ενίσχυση της ανακύκλωσης, προωθώντας ένα σύγχρονο, βιώσιμο και κυκλικό μοντέλο διαχείρισης αποβλήτων.
Σε ευρύτερο επίπεδο, ο ΦοΔΣΑ συνεχίζει την υλοποίηση του στρατηγικού του σχεδίου όπως αποτυπώνεται στον Περιφερειακό Σχεδιασμό Διαχείρισης Αποβλήτων (ΠΕΣΔΑ) Νοτίου Αιγαίου για ένα ολοκληρωμένο δίκτυο διαχείρισης στερεών αποβλήτων στο Νότιο Αιγαίο.
Το σχέδιο δίνει έμφαση στη δημιουργία σύγχρονων μονάδων επεξεργασίας και κομποστοποίησης, στη βελτίωση των συστημάτων συλλογής βιοαποβλήτων και στην ενίσχυση του τεχνικού και επιχειρησιακού εξοπλισμού, με στόχο μια πιο αποδοτική, ασφαλή και βιώσιμη λειτουργία των υποδομών.
Επιπλέον, δίνεται έμφαση στην ενίσχυση της συνεργασίας με τους Δήμους και στην ενημέρωση των πολιτών, με στόχο την πρόληψη και την μείωση των παραγόμενων απορριμμάτων καθώς και τη μεγιστοποίηση της ανακύκλωσης.

8. Υπάρχει σχεδιασμός για ενημέρωση ή ευαισθητοποίηση των πολιτών σχετικά με την ορθή διαχείριση απορριμμάτων και την ανακύκλωση;

Η ενεργή συμμετοχή των πολιτών αποτελεί βασικό πυλώνα για την επιτυχία κάθε δράσης που αφορά τη διαχείριση απορριμμάτων και την προστασία του περιβάλλοντος.
Ο ΦοΔΣΑ Νοτίου Αιγαίου έχει σχεδιάσει ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης των πολιτών για την ορθή διαχείριση απορριμμάτων και την ανακύκλωση.
Η ενεργή συμμετοχή των πολιτών αποτελεί βασικό πυλώνα για την επιτυχία κάθε δράσης που αφορά τη διαχείριση απορριμμάτων και την προστασία του περιβάλλοντος και δίνουμε ιδιαίτερη έμφαση στη συνεργασία με τους πολίτες, αναγνωρίζοντας ότι η αποτελεσματική λειτουργία κάθε συστήματος ανακύκλωσης και ανάκτησης αποβλήτων ξεκινά από τη σωστή ενημέρωση και τη συμμετοχή στην πηγή.
Η συμβολή των κατοίκων, των επιχειρήσεων και των τοπικών φορέων είναι καθοριστική για τη μείωση του όγκου των απορριμμάτων, τον διαχωρισμό των υλικών, τη σωστή χρήση των κάδων και την αποφυγή φαινομένων επιβάρυνσης του περιβάλλοντος. Μέσα από ενημερωτικές εκστρατείες, εκπαιδευτικές δράσεις και συνεργασίες με τις τοπικές κοινωνίες, ο ΦοΔΣΑ επιδιώκει να ενισχύσει τη συλλογική περιβαλλοντική συνείδηση και να μετατρέψει την ανακύκλωση σε καθημερινή πρακτική για όλους.

9. Τέλος, ποιο είναι το προσωπικό σας μήνυμα προς τους πολίτες της Κω μετά από αυτή την κρίσιμη περίοδο για τον ΧΥΤΑ και το περιβάλλον του νησιού;

Το προσωπικό μου μήνυμα προς τους πολίτες της Κω είναι ένα μήνυμα ρεαλισμού και ευθύνης. Η περίοδος που προηγήθηκε ανέδειξε τις αδυναμίες και τις παραλείψεις του παρελθόντος στη διαχείριση των απορριμμάτων και τις συνέπειές τους στο περιβάλλον. Η αποκατάσταση του ΧΥΤΑ δεν αποτελεί αφορμή για εφησυχασμό, αλλά μια ευκαιρία για αναθεώρηση του τρόπου με τον οποίο όλοι —φορείς και πολίτες— αντιλαμβανόμαστε τη σχέση μας με το περιβάλλον.
Ο ΧΥΤΑ Κω βρίσκεται πλέον σε πορεία οριστικής εξυγίανσης και ασφαλούς λειτουργίας, όμως η πραγματική αλλαγή θα έρθει μόνο μέσα από τη διαρκή τήρηση των κανόνων, τη σωστή διαχείριση των απορριμμάτων και τη συνεργασία όλων. Η ευθύνη δεν σταματά με την ολοκλήρωση ενός έργου αλλά συνεχίζεται καθημερινά, με συνέπεια και σεβασμό απέναντι στον τόπο μας.